Mưu Sinh, đây là một từ, một khái niệm rất đời, rất thực, và chạm sâu đến bản năng tồn tại của con người.
Về cơ bản: Mưu sinh nghĩa là tìm cách sinh sống, kiếm kế sinh nhai, làm mọi việc cần thiết để duy trì cuộc sống của bản thân và gia đình.
Những góc nhìn đa dạng về “mưu sinh”:
- Góc nhìn bản năng sinh tồn
Mưu sinh là bản năng gốc của con người, như động vật phải săn mồi để sống sót.
Dù xã hội hiện đại có phức tạp thế nào, thì “kiếm miếng cơm, manh áo” vẫn là động lực cơ bản của mọi hành động.
“Không ai sống nổi chỉ bằng niềm tin khi đói.”
- Góc nhìn xã hội học
Mưu sinh phản ánh sự bất bình đẳng trong xã hội, người phải bươn chải khổ cực từng ngày, kẻ thì …
Nhiều người không được chọn công việc họ yêu thích, vì mưu sinh buộc họ phải làm điều họ không muốn.
- Góc nhìn nhân văn
Mưu sinh là một hành trình đầy nghị lực, nơi con người thể hiện sự dũng cảm, chịu đựng, hy sinh.
Đằng sau hai chữ “mưu sinh” là những câu chuyện thầm lặng, của người mẹ buôn gánh bán bưng, của ông lão đạp xích lô, của những thanh niên ôm 3 việc/ngày để nuôi gia đình.
- Góc nhìn hiện đại (Thế hệ trẻ)
Mưu sinh giờ không chỉ là kiếm sống, mà là kiếm sống sao cho đáng sống: có đam mê, có tự do, không chỉ tồn tại mà còn thưởng thức.
Gen Z và Millennial muốn “mưu sinh” gắn với sự tự do và cá nhân hóa (freelance, remote, sáng tạo…).
“Tôi không muốn sống để làm việc, tôi làm việc để sống đúng kiểu tôi muốn.”
- Góc nhìn triết học – sự giằng co giữa “tồn tại” và “ý nghĩa sống”
Nếu chỉ “mưu sinh”, con người dễ bị rơi vào vòng lặp tồn tại tẻ nhạt.
Nhưng cũng từ mưu sinh, con người mới hiểu rõ giá trị của lao động, sự sống, và khao khát vượt lên khỏi sự “tồn tại”.
Từ góc nhìn “Đạo” – theo nghĩa rộng
“Đạo” có thể hiểu theo nhiều tầng:
- Đạo đức (luân lý) – phân biệt đúng sai, thiện ác.
- Tôn giáo: ví dụ Phật giáo, Thiên Chúa giáo, v.v.
- Đạo sống, con đường mình chọn để sống có giá trị, có ý nghĩa.
Trong cả ba tầng đó, mưu sinh không chỉ là kiếm tiền, mà là kiếm tiền đúng cách.
Những nghề nên làm vì hợp “Đạo”
1. Nghề tạo ra giá trị thật, không gây tổn hại
Giáo dục, y tế, nông nghiệp, nghề thủ công, nghiên cứu khoa học, thiết kế sáng tạo, xây dựng, IT,…
Những nghề làm lợi cho cộng đồng, nuôi sống bản thân bằng công sức thật, lao động thật.
“Nghề nào khiến tâm bạn yên, lương tâm bạn không cắn rứt, đó là nghề nên làm.”
2. Nghề giúp người, chữa người, khai sáng
- Bác sĩ chữa thân.
- Thầy cô chữa trí.
- Người làm nghệ thuật chữa tâm.
- Người nấu ăn, bán hàng tử tế chữa cái đói.
Đây là những nghề “gieo lành”, dù thu nhập ít hay nhiều, đều có phúc đức dài lâu.
Những nghề không nên làm vì trái “Đạo”
1. Nghề gây hại đến người khác
- Buôn bán ma túy, vũ khí, hàng giả, thực phẩm độc hại,…
- Làm giang hồ đòi nợ, bạo lực mạng, lừa đảo đa cấp, game cờ bạc trá hình,…
Dù kiếm tiền nhanh, nghề hại người là đang gieo nghiệp xấu.
2. Nghề bóc lột, lạm dụng nỗi khổ của người khác
- Lợi dụng sự cả tin để làm content câu view tiêu cực, tin giả, dắt mũi dư luận,…
- Buôn người, mại dâm trá hình, môi giới đánh đổi thân xác…
Nhiều nghề “mặt ngoài có vẻ bình thường” nhưng bên trong chứa ác nghiệp, lây lan tà khí.
Từ Phật giáo, 5 nghề không nên làm (Ngũ tà mạng):
Theo Kinh Phật, người sống theo chánh đạo không được làm những nghề sau:
- Buôn bán vũ khí
- Buôn người
- Buôn thịt (sát sinh)
- Buôn rượu (kích thích nghiện ngập)
- Buôn thuốc độc (bao gồm cả ma túy)
Cân bằng giữa mưu sinh và đạo lý:
Không ai sinh ra đã chọn được nghề. Nhưng mỗi người đều có thể chọn cách làm nghề.
Có người làm nghề nhỏ, nhưng sống lớn: vì họ trung thực, tử tế, không hại ai.
Có người làm nghề lớn, nhưng sống nhỏ: vì họ gian dối, làm giàu trên nỗi đau của người khác.
Mưu sinh bằng đôi tay sạch và trái tim thiện lành: đói cho sạch, rách cho thơm.